„Po hiszpańsku i po niemiecku”

Program koncertu ukazuje dwa bardzo różnorodne, a zarazem łączące się ze sobą światy muzyczne. Z jednej strony sięga jeszcze do korzeni barokowych, z drugiej zaś prezentuje elementy stylów galant, empfindsamer Stil oraz Sturm und Drang. Poprzez bardzo wirtuozowskie, ekspresyjne i niezwykle ciekawe harmonicznie dzieła, bogactwo tych dwóch odmiennych narodowości nabiera szczególnego wyrazu. Program ten przedstawia zarówno twórczość znanych jak i dopiero odkrywanych kompozytorów, co dodatkowo podkreśla jego walory i pozwala ukazać różne oblicza klawesynu.

Program koncertu obrazuje ukryty w formach i rytmach temperament muzyki hiszpańskiej i włoskiej. Rozpoczyna się pieśniami hiszpańskimi z przełomu renesansu i baroku, odkrytymi niedawno przez zespół „Finesis Trio” w Bibliotece Katalońskiej w Barcelonie. Szczególnie interesującym brzmieniowo i równie rzadko wykonywanym utworem jest osobliwa kantata hiszpańska G.F. Händla „No se emenderá jamás”, napisana na bardzo oryginalny, jak na owe czasy skład – sopran, gitarę oraz basso continuo. Ekspresyjne i wirtuozowskie Fandango oraz Chaconne – tańczone początkowo w Hiszpanii przy dźwiękach kastanietów, przedstawiają różnorodne aspekty muzyki. Ciekawostką repertuarową jest także jedna z sześciu sonat T. Giordaniego napisana na gitarę i basso continuo – niezwykle nastrojowy, a zarazem energetyczny utwór. Krótkie pieśni Seguidillas Boleras F. Sora o zabarwieniu humorystycznym i groteskowym poruszają także poważną tematykę.

Program koncertu skupia się wokół epoki baroku oraz następującej po niej nowej estetyce muzycznej. Idee Galant, rokoko, Empfindsamkeit, Sturm und Drang przenikają się wzajemnie tworząc stylistyczny pluralizm, tak bardzo różnorodny, a zarazem syntetyczny. Ta wspaniała podróż po wielokulturowej Europie prowadzi od włoskiej ekspresji i swobody, poprzez wyrafinowany i wdzięczny styl francuski oraz hiszpański temperament, w swej najczystszej formie objawia się w niemieckiej muzyce, zwieńczonej w genialnej twórczości J.S. Bacha oraz nowej stylistyce, której najważniejszym prekursorem był C. Ph. E. Bach.

Któż z nas nie zna „Czterech Pór Roku” Antonia Vivaldiego? Jest to do dziś najpopularniejsza i bardzo chętnie słuchana kompozycja tego twórcy, dzieło ponadczasowe. Cykl czterech koncertów uwielbiany pod każdą postacią, zostanie tym razem wykonany w nowatorskiej wersji na dwa instrumenty: skrzypce solo i klawesyn w roli orkiestry. Ta muzyka, będąca esencją włoskiego baroku, oczarowuje bogatą paletą muzycznych barw, pełną ekwilibrystycznych pochodów i emocji. Zachwyca nie tylko niezwykłą wirtuozerią, ale także zniewalającym kunsztem linii melodycznych oraz niebywałymi środkami wyrazu. Vivaldi jawi się jako doskonały „malarz natury”, bawiący się kolorami, kreujący terminologię muzyki programowej.

Program koncertu przybliży słuchaczom unikatowe sonaty na klawesyn i flet oraz klawesyn solo Ch.S. Bindera, zapomnianego przez minione dwieście lat drezdeńskiego kompozytora i instrumentalisty. Utwory te pełne są wyrazu, pasji, namiętności oraz niezwykłych wirtuozowskich „akrobacji”. Z jednej strony sięgają jeszcze do korzeni barokowych, z drugiej zaś prezentują elementy stylów przejściowych i klasycznego. Kolejną ciekawostką repertuarową są bardzo rzadko wykonywane sonaty na cztery ręce „klasyków wiedeńskich”: W.A. Mozarta oraz L. van Beethovena. Pisane były głownie w celach pedagogicznych, ale jest to muzyka na najwyższym artystycznym poziomie. Na szczególne zainteresowanie zasługuje sonata L. van Beethovena, przeznaczona na klawesyn. W utworze tym występuje przerobiony przez kompozytora motyw „losu” z V Symfonii, tyle że w radosnym charakterze, co zwiastuje także tonacja Sonaty D-dur.

Pianoforte i klawesyn – „dwaj bracia”, podobni, a jakże inni… Kiedy koncertują razem, uzupełniają się, wymieniają barwami, dają efekt niezwykły. Program koncertu, na który składają się dzieła synów „wielkiego Bacha”: Carla Philippa Emanuela, Wilhelma Friedmanna i Johanna Christiana oraz drezdeńskiego kompozytora – Christlieba Siegmunda Bindera, ukazuje wzajemne przenikanie się – galant, rokoko, Empfindsamkeit, Sturm und Drang jak również stylu klasycznego – tworząc stylistyczny pluralizm i ukazując w sposób oryginalny „okres przejściowy” – pełen uniesień i zaskakujących zwrotów.

Johann Sebastian Bach – największy artysta okresu baroku – to właśnie jego dzieła znajdują się w programie koncertu. Ukazują one syntezę stylistyczną tego czasu w najgenialniejszej postaci. Muzyka ta odkrywa piękno i możliwości brzmieniowe klawesynu oraz violoncello piccolo, jak również namiastkę ducha tej magicznej epoki, którą cechowało niebywałe uwielbienie dla sztuki. Sonaty te – niezwykle ekspresyjne, przemawiają bogatymi środkami wyrazu i mocno oddziaływują na słuchaczy, za sprawą równoważących się partii instrumentalnych.

Koncert rozpoczyna się cyklem polonezów ze zbiorów Anny Marii Saskiej, zachowanych w rękopisach Sächsische Landesbibliothek w Dreźnie. Kolejne dzieło to utwór wokalno-instrumentalny - Psalm „LaudatePueri” Eryka Briknera - swoista mowa dźwięków, podkreślająca znaczenie tekstu słownego. Perełki repertuarowe, które następnie usłyszymy, to Fantazja Piotra Żelechowskiego, zbudowana z preludium o cechach improwizacyjnych i fugi oraz sonata K. Förstera jun. - „La Sidon”. Ten pięcioczęściowy utwór napisany jest na zasadzie kontrastu tempa, charakteru, a nawet obsady. Kolejne dzieło - Aria o św. Matce Annie Jana Piotra Habermanna -  wybitnego skrzypka, kapelmistrza i kompozytora, jest przykładem przenikających się stylów: barokowego oraz galant. Ostatnim utworem koncertu, który znajduje się w rękopisach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, jest „In dulci iubilo” Macieja Wronowicza. Ilustruje on nie tylko piękne progresje, ale przede wszystkim koloraturową linię melodyczną, która jest wyznacznikiem radosnego charakteru tekstu.

Utwory wykonane podczas koncertu układają się w różnorodną mozaikę stylistyczną łącząc w sobie dzieła epoki baroku oraz współczesne. Przechodząc od włoskiej ekspresji i swobody, poprzez wyrafinowany i wdzięczny styl francuski epoki baroku, kiedy to porównania obu tych narodowości wzbudzały najwięcej emocji w związku z ich odwieczną rywalizacją, dotrzeć można do kolejnych epok. A w labiryncie XX i XXI wieku – mieszanka stylistyczna wykorzystująca neoklasyczną lekkość, błyskotliwość, przejrzyste i zróżnicowane brzmienie, ludyczność oraz elementy muzyki jazzowej. To wszystko ukazuje pełne możliwości brzmieniowe – fletu, skrzypiec oraz klawesynu.

Niezwykłe połączenie brzmień i muzycznych światów, które zawiera się w programie koncertu opartym na aranżacjach i improwizacjach, bazujących na twórczości kompozytorów różnych epok i stylów. Muzycy, w osobach klawesynistki i saksofonisty, inspirując się nawzajem, tworzą niepowtarzalny klimat, łącząc całość poprzez ciekawe instrumentarium oraz sięganie także do muzyki jazzowej między innymi w stylizacjach bluesa czy swingu.